Önemli notlar

Yargı Örgütü ve Tebligat Hukuku Özeti
________________________________________
Kanunlarla uyuşmazlıkların çıkmasının önlenmesi amaçlanırken yargılama hukuku kuralları ile çıkan uyuşmazlıkların yargısal çözümü esas alınır

• Anlaşmazlık; sulh yoluyla çözülemeyen bir [hide]uyuşmazlıktır Uyuşmazlık ise; bir hakkın varlığı, kapsamı veya sonuçları üzerinde ortaya çıkan anlaşmalıktır

• Uyuşmazlık ve dava kavramları birbirlerinden farklı kavramlardır

• ABD de alternatif çözüm yolları geniş uygulama alanı bulmaktadır

• Tüketicinin Korunması Kanunu ile yargı dışı bir çözüm yolu öngörülmüştür

• Türkiye’deki asıl uyuşmazlık çözüm yolu, dava yoludur

• Arabuluculuk yoluyla uzlaştırma, Türk hukukunda işverenle işçi arasındaki uyuşmazlıklarda söz konusu olmaktadır

• Cezalandırma yetkisi yalnızca devlete aittir Kişilerin cezaları kendilerinin belirlemesi söz konusu olamaz

• Çağdaş bir demokraside birbirlerini denetleyen, yasama, yürütme ve yargı olmak üzere üç kuvvet bulunmaktadır

• Görülmekte olan dava hakkında yargı yetkisinin kullanılması ile ilgili yasama meclisinde soru sorulamaz, görüşme yapılamaz ve herhangi bir beyanda bulunulamaz

• Yasama organı, mahkeme kararlarına kayıtsız ve şartsız uymak zorundadır

• Yürütme organları, yargı organlarına emir ve talimat veremezler ve yargı kararlarını yerine getirmek zorundadırlar

• Hakim ve savcılarla ilgili özlük işlerini Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu yerine getirir

• Yüksek yargı organları, dışında kalan yargı organlarının kanunla düzenleneceği Anayasa hükmüdür

• Türkiye’de anayasa yargısı, adli yargı ve idari yargı olmak üzere üç temel yargı kolu bulunmaktadır

• Hakimler vicdani kanaate göre karar vermesinin anlamı hakimin bir insan olarak mesleki olsun olmasın her türlü bilgi birikiminin, değer yargılarının, kişilik yapısının, toplumla ilişkilerinin ve ruh halinin, vereceği kararda etkili olacağı anlamına gelir

• Yargı örgütünde insan kaynağı hakimlerin yanında, iddia makamı ve savunma makamlarından da oluşmaktadır

• Hakim ve savcılar iki yıl, avukatlar ise bir yıllık staj süresinden sonra mesleğe başlarlar

• Dar anlamda anayasa yargısı, kanunların ve diğer bazı işlemlerin anayasaya uygunluğunun yargısal organlarca denetimini ifade eder

• Ülkemizde Anayasa’ya uygunluk denetimi görevi ilk olarak 1961 anayasası ile Anayasa Mahkemesine verilmiştir

• Asliye hukuk mahkemesi, kendi yargı çevresinde sulh hukuk mahkemesinin görevleri dışında kalan ve özel hukuk ilişkilerinde doğan her türlü dava ve kanunların verdiği diğer işleri yapmaktır

• Bir asliye hukuk mahkemesinin yargı çevresinin değiştirilmesine Hakimler ve Savılar Yüksek Kurulu karar verir

• Asliye hukuk mahkemesinin görevleri; ‘’malvarlığına ilişkin haklardan doğan davalar’’ve ‘’şahıs varlığına ilişkin haklardan doğan davalar’’dan oluşmaktadır

• İcra mahkemesi hakimlerine karşı açılacak sorumluluk davaları asliye hukuk mahkemelerinde açılır

• Ad, soyadı, ve diğer nüfus kayıtlarının düzeltilmesi gibi şahıs varlığı haklarına ilişkin davalar, asliye hukuk mahkemelerindegörülür

• Asliye hukuk mahkemesinde yazılı yargılama usulü uygulanır

• Asliye ticaret mahkemeleri bir başkan ve 2 üyeden oluşan toplu mahkemelerdir

• Bir yerde asliye hukuk mahkemeleri ile birlikte asliye ticaret mahkemesinin de bulunması durumunda aralarında görev değil işbirliği ilişkisi söz konusudur

• Bir yerde ayrı bir asliye ticaret mahkemesi bulunmuyorsa oradaki asliye hukuk mahkemesi ticari işlerden doğan uyuşmazlıklara bakacaktır

• Sulh hukuk mahkemeleri, tek hakimlidir ve her il ve ilçede kurulmaktadır

• Aile mahkemeleri; merkez nüfusu yüz binin üzerinde olan yerlerde kurulabilir

• Aile mahkemelerinde psikolog, pedagog ve sosyal çalışmacı gibi uzmanlarda görev almaktadırlar

• Aile mahkemeleri, önlerine gelen davalarda sorunları tespit ederek öncelikler bunların sulh yoluyla çözümlenmesini sağlama çalışırlar

• İcra mahkemesinin idari, yargısal ve danışmaya ilişkin görevleri bulunmaktadır

• İcra mahkemesine yargısal konularda başvurma, şikayet, itirazın kaldırılması istemi, itiraz ve dava açma biçiminde ortaya çıkabilir

• İcra mahkemelerinde, davaların çabuk ve ivedi biçimde sonuçlandırılabilmesi için basit yargılama usulü uygulanır

• İş davalarına adli tatil süresinde dahi devam edilir

• Tüketici mahkemesi tarafından, satışa sunulan ayıplı malların toplatılmasına karar verilmişse, tüketici tarafından ayıplı malları satışa sunan kimseye karşı açılacak tazminat davasında yetkili mahkeme, malların toplatılması kararı veren mahkemedir

• İlk derece ceza mahkemeleri sulh ceza, asliye ceza ve ağır ceza mahkemeleridir

• Ceza mahkemeleri, her il merkezinde ve bazı ilçelerde Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun olumlu görüşü alınarak Adalet Bakanlığı’nca kurulur

• Sulh ceza ve asliye ceza mahkemeleri tek hakimle, ağır ceza mahkemeleri bir başkan ve yeteri kadar üye ile toplanırlar

• Coğrafi durum ve iş yoğunluğu göz önünde tutularak bir ceza mahkemesinin kaldırılmasına veya yargı çevresini değiştirilmesine, özel kanunlarında yargı çevresi belirtilmemiş olan diğer ceza mahkemelerinin yargı çevresinin belirlenmesine Adalet Bakanlığı’nın önerisi üzerine Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca karar verilir

• Mahkeme kuruluşu bulunan her il ya da ilçe merkezine o yerin adı ile anılan, bir cumhuriyet başsavcısı ve yeteri kadar cumhuriyet savcısının bulunduğu cumhuriyet başsavcılığı kurulur Gerekli görülen yerlerde Adalet Bakanlığı’nın önerisi üzerine Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun kararıyla bir veya birden fazla Cumhuriyet başsavcı vekili atanır

• Ağır Ceza mahkemeleri, Türk ceza kanunu’nda düzenlenen yağma, irtikap, resmi belgede sahtecilik, nitelikli dolandırıcılık, hileli iflas suçları ile ağırlaştırılmış müebbet hapis ve on yıldan fazla hapis cezalarını gerektiren suçlarla ilgili davalara ve kanunların ayrıca görevli kıldığı davalara bakarlar

• Adliye ceza mahkemeleri, tek hakimli mahkemelerdir ve bünyelerinde cumhuriyet başsavcılığı müessesesi bulunur

• 17 yaşında yağma suçu işleyen birisinin, çocuk mahkemesinde yargılanması gerekir

• Merkez nüfusu yüz binin üzerindeki her ilçede bir çocuk mahkemesi kurulur

• Çocuk mahkemelerinde görev yapacak hakimlerin 30 yaşını bitirmiş, çocuk sahibi ve mümkün olduğunca ayrı cinsiyette olmaları tercih nedenidir

• Çocuğu suça iten etmenlerin araştırılmasında ve altta yatan sorunların çözülmeye çalışılmasında çocuk mahkemelerinin uzmanları etkin rol ve işleve sahiptirler

• Bir şirketin sahip olduğu patent, hakkı cezai uyuşmazlık oluşturacak şekilde ihlal edildiğinde bu uyuşmazlık fikri ve sınai haklar ceza mahkemesinde görülür

• İcra ceza mahkemesinin bakacağı davalar şikayete bağlı suçlarla ilgilidir

• Trafik mahkemelerinin bakması gereken ancak trafik mahkemesinin olmadığı yerlerdeki davalara sulh ceza mahkemeleri bakar

• Anayasa Mahkemesi, vatana ihanetle suçlanan Cumhurbaşkanını ve görevleri ile ilgili olarak suç işledikleri iddia olunan başbakan ile bakanları Yüce Divan sıfatıyla yargılar

• İstinaf kanun yolu, birinci derece mahkemesi tarafından verilen bir kararın ikinci derece bir mahkeme, yani bölge adliye mahkemesi tarafından düzeltilmesi, iyileştirilmesi veya iptal edilmesi amacına yönelik bir kanun yoludur

• Bölge adliye mahkemeleri, ilk derece yargı mahkemelerinden farklı olarak, il veya ilçe esasına göre kurulamaz

• Bölge adliye mahkemelerinin yargı çevrelerinin belirlenmesine, veya mahkemelerin kaldırılmasına ise Adalet Bakanlığı’nın önerisi üzerine Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca karar verilir

• Bölge adliye mahkemesi başkanı, bölge adliye mahkemesini temsil etmek yetkisine sahiptir

• Bölge adliye mahkemesi başkanı kural olarak dört yıldan önce başka bir yere veya göreve atanamaz

• Bölge adliye mahkemesi Başkanlar Kurulu, bölge adliye mahkemesi başkanı ile daire başkanlarından oluşur

• Bölge adliye mahkemesi başkanlar kurulu, görevlerini yerine getirirken kararlarını çoğunlukla verir

• Her bölge adliye mahkemesinde, en az üç hukuk ve en az iki ceza dairesinin bulunması öngörülmüştür

• Daire başkanı, dairelerinde uyumlu, verimli bir çalışmanın gerçekleşmesini, işlerin makul süre içinde incelenmesini ve karara bağlanmasını sağlamakla yükümlüdür

• Bölge adliye mahkemesi daire üyelerinin görevleri, Yargıtay Kanunu’nun 25 maddesinde yer alan Yargıtay üyelerinin görevleri dikkate alınarak düzenlenmiştir

• İlk derece adli yargı hukuk mahkemelerinin verdiği ve kesin olmayan hüküm ve kararlara karşı yapılan başvurular bölge idare mahkemeleri hukuk dairelerince incelenerek karara bağlanır

• Bölge adliye mahkemesi hukuk daireleri yargı çevresi içerisinde bulunan adli yargı ilk derece hukuk mahkemeleri arasındaki yetki ve görev uyuşmazlıklarını çözmekle de yetkilidirler

• Cumhuriyet Başsavcısı, birinci sınıfa ayrılmış veYargıtay üyeliğine seçilme hakkını yitirmemiş adli yargı hakim ve savcıları arasından Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu tarafından atanır

• Bölge adliye mahkemesinin genel yönetim işlerini yapma görevinin hem bölge adliye mahkemesi başkanına, hem de başsavcısına verilmiş olmasının uygulamada tereddüt yaratacağı düşünülmektedir

• Cumhuriyet savcıları, duruşmalı işlerde duruşmalara katılmakla da görevlidirler

• Bölge adliye mahkemeleri, adli yargı ilk derece mahkemelerince verilen ve kesin olmayan hüküm ve kararlara karşı yapılacak başvuruları incelemek gerekli hallerde duruşma yapmak suretiyle karara bağlamakla görevlidirler

• 2007 yılının Nisan ayına kadar bölge adliye mahkemelerinin kurulmaları ve tüm ülkede faaliyete geçmeleri gerekmektedir

• Yargıtay’ın kuruluş ve örgütlenmesi Anayasa ve Yargıtay Kanunu ile düzenlenmiştir

• Yargıtay’ın sekiz tane karar organı bulunmaktadır