6.Ünite notlar

ÜNİTE 6 KONGRELER YOLUYLA ÖRGÜTLENME VE KUVAİ MİLLİYE

Kongre : Belli bir amaca ulaşmak isteyen kişilerin bir araya gelerek sorunları görüşmeleri ve hedefe varabilmek için kararlar almaları yolunda düzenledikleri toplantıdır.

Not : Bu döneme kadar düzenlenen kongreler osmanlı dernekler yasasına göre yapılmıştır.
Dernekler ve kongreler sadece Türktler tarafından düzenlenmemiştir. Anlaşma devletlerince işgal edilen arap ülkelerinde suriyenin bağımsızlığı için toplanan genel suriye kongresi örnektir.
Kurtuluş İçin kurulan Dernekler ve Kongreler şöyledir.
• Sadece ufak belli bir yöreyi kurtarmak amacıyla (Balıkesir Kongreleri)
• Anadolu içinde büyük bir coğrafi bütünü bir bölgeyi kurtarmak amacıyla (Alaşehir kongresi)
• Bütün yurdu içine alacak nitelikte olan (Sivas kongresi)
Erzurum Kongresine kadar Gelişim : Amasya tamiminin duyurulmasına kadar toplam 8 kongre toplanmıştır. Bunlardan sadece birinde bütün ulusu birleştirici bir nitelik vardı. Bu kongre 29.Kasım.1918’de istanbulda göz hekimi esat paşanın girişimi ile toplanan milli kongredir. Bu kongrede ;
1. Yurdun savunulması için bütün ulusal güçlerin toparlanması.
2. Osmanlı devletinin uluslar kurumuna alınması.
3. Yurt dışına kurullar gönderilerek Türklerin uğradığı haksızlıkların anlatılması amaçlanmıştır.
Not: Bu kongre bir dernek yada örgüte sahip olmadığı için başarılı olamamıştır.
Ayrıca istanbulda toplanmış olmasıda etkendir. Aynı sebepten dolayı başarısız olan bir başka örgütte Vahdet-i milliye Heyeti (Milli Blok)’tur.
Erzurum kongresi sırasında (27.Haziran-30.Temmuz) Balıkesir kongreside toplanmıştır.
Bu kongrede ;
• Yunan işgaline karşı cepheler kurulması.
• Ulusal birlikler oluşturulması için her türlü yola başvurulacağı kararları alınmıştır.
Not : Yerel nitelikli kongreler ve kararları ulusal birleşme ve bütünleşme sürecini geciktirebileceği için Mustafa Kemal bu kongreleri tek çatı altında toplamak istiyordu.

ERZURUM KONGRESİ :

Toplanış Nedeni : Doğu anadolu bölgesi özellikle ermeni tehditi ile karşı karşıya idi istanbulda toplanmış olan vilayet-i Şarkiye Müdafaa-i Milliye cemiyeti etkinliğini doğu anadoluya kaydırmıştı. İngilizler Kars’ı ermenilere teslim edince Erzurum dada endişe oluştu 15. Kolordu komutanı Kazım Karabekir ateşkes hükümlerinin uygulanıp uygulanmadığını denetlerken İngiliz Subay Rawlinson’u oyalıyordu aynı günlerde Mustafa Kemal doğu karadeniz ve doğu anadoluyada gitmek zorunda olduğundan kongreye katılmaya karar verdi. Erzurum kongresinin dört açıdan yararı olabilirdi.
1. Erzurumdaki 15.kolordunun yurttaki tek derli toplu güç olduğundan hareketle Kazım Karabekir’in yardımıyla bütün yurda örnek olabilecek bir örgütlenme modelini oluşturabilirdi.
2. Erzurumla birlikte önemli bazı doğu illeri henüz işgal edilmemiş olduğundan kongre güven içinde toplanabilirdi.
3. Doğu anadolunun tehdit altında bulunması nedeniyle kongre sonucu oluşacak örgüt 15.Kolorduya maddi yardım sağlayabilirdi.
4. Erzurum kongresinin başarısı sivas kongresi için moral olabilirdi.
Kongre Arifesinde Mustafa Kemal paşa ile istanbul Hükümeti ilişkileri :
Mustafa Kemal Erzurum’a giderken yolda elazığ valisi ali galip’in komplosu ile karşılaştı fakat sivas valisi reşit paşanın yardımıyla atlattı. Erzurum’a vardığı sırada damat ferit paris barış konferansına çağrılmış fakat hiçbir varlık gösteremeyerek aşağılanmıştı. Görüşmelerdeki başarısızlığını Mustafa Kemal’in anadoludaki olumsuz davranışlarına bağlıyordu bu yüzden görevden alınmasına karar verildi. Fakat Mustafa Kemal kendi isteği ile istifasını bildirdi ve Erzurum kongresi öncesinde askerlik görevinden istifa etti İstanbul hükümeti haberi Takvim-i Vekayi den Mustafa Kemal’in görevine son verildi şeklinde duyurdu istifa olumsuz bir etki yapmadı 23.Temmuz.1919’da Kongre açıldı.
Alınan Kararlar : Kongre açılınca Mustafa Kemal başkan seçildi yaptığı konuşmada gerçek amacını sezdiren Şu sözleri söyledi ;
• Ulusal bir kurul oluşturulması.
• Gücünü ulusal iradeden alan sorumlu bir hükümet oluşturulması.
• Bu hükümetin anadoluda kurulması.
Not : Mustafa Kemal konuşmasıyla bölgesel niteliği olan kongreye ulusal bir nitelik vermek istemiştir. Ayrıca istanbuldan ayrı yeni bir devlet kurulacağını üstü kapalıda olsa sezdirmiştir.
Kongrede Beliren Görüş :
• Yurdun bütünlüğünü sağlamak için ulusal bir iradenin belirmesi gerekir.
• Bu ulusal iradenin varlığı padişahlık ve halifelik makamını kurtaracaktır.
• Bölgedeki azınlıklar tam bir güvenlik içindedir.
• Sömürüye yol açmaması koşulu ile dışardan yardım alınabilir.
Doğu anadoludaki bütün direnme örgütleri Şarki Anadolu Müdafaa-i Hukuk dernegi olarak bir araya getirildi. Yeni derneğin işlerini görebilmek amacıyla Heyet-i Temsiliye oluşturuldu. Başkanlığına Mustafa Kemal getirildi.
Erzurum Kongresinin Sonuçları ;
• Kongre ile yöresel direniş hareketlerinin tek çatı altında birleşebileceği, yurt severlerin tek amaç çerçevesinde toplanmalarının mümkün olduğu kamu oyuna ilk kez gösterildi.
• Sivas kongresinin toplanması kolaylaşmıştır.
• Kongre sürerken Mustafa Kemal ve rauf bey’in tutuklanıp istanbul’a gönderilmesi emri verildi.
• Kongre sonunda Mustafa Kemal’in önderliği kamuoyunda giderek benimsendi.
Not: Erzurum kongeresi Toplanış amacı açısından bölgesel alınan kararlar açısından ulusal bir kongredir.

ERZURUM’DAN SİVAS’A :

1. İkinci Balıkesir kongresi : Egeli yurtseverler yunan işgalinin yayılması üzerine erzurum kongresi sürerken 26,30 Temmuz tarihleri arasında kongreyi topladılar. Kongrede yerel nitelikte olmakla birlikte temsilciler genel kapsamlı istekler öne sürüp ulusal bazı dileklerde bulunmuşlardı. Kongre sonunda ;
• Egedeki direniş bir ölçüde örgütlendi.
• Kuva-i Milliye güçlendirildi.
2. Birinci Nazilli Kongresi : Nazilliyi kurtarmak için yörenin kuva-i milliye birlikleri yörük Ali efe ile Demirci Mehmet efe komutasında bulunuyordu bu efeler arasında uyumsuzluk vardı. Uyumsuzluğun giderilmesi için bölgeye Galip Hoca takma adıyla Celal Bayar gönderildi. Muğlada bir kongre toplandı bu kongrede ;
• Osmanlı hükümetine yardımcı olmak esası altında Kuva-i Milliye birlikleri arasında uyum sağlamak
• Bu milis güçlerine asker sağlamak kararları alınmıştır.
3. Alaşehir Kongresi : Balıkesir nazilli ve erzurum kongrelerinin sonuçları görüşüldü kongrede alınan kararlar.
• En büyük düşman yunanlılardır onları engellemek için asker toplanacak ve vergi alınacaktır.
• İstanbul hükümetine bağlı yarı özerk bir siyasal kuruluş fikri belirdi.
• Yunanlıları yurttan kovalayabilmek için anlaşma devletleri ile görüşmeler yapılabilir.
Not : Bu kongre şu ana kadarki en geniş kapsamlı toplantı olduğu için bir ölçüde ulusallık niteliğide taşır